آستانۀ قیامت

پیش از برپایی قیامت

دربارة وضعیت جهان پس از حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و جانشین آن حضرت و رخدادهاي آستانۀ رستاخیز بزرگ، دیدگاه هاي متفاوتی ارائه شده که برخی مخالف یکدیگر است. از آنجا که جهت گیري دیدگاه ها بین شیعه و اهل سنّت به طور کلّی با یکدیگر متفاوت است، به هر دو دیدگاه اشاره می کنیم:

یک. دیدگاه پیروان اهل بیت (علیهم السلام) ؛
به طور عمده دیدگاه هاي شیعه، با بیان هاي متفاوت، جهان پس از حضرت مهدي (علیه السلام) را بر خیر و صلاح معرفی کرده است و بر این باورند غیر از این نیز از حکمت و لطف الهی انتظار نیست؛ چرا که چگونه می توان تصور کرد پس از انتظاري چندین صد ساله، یا چند هزار ساله پس از حکومتی کوتاه باز هم اوضاع به هرج و مرج منتهی شود. برخی از مهمترین دیدگاه ها بدین قرار است:

1. وضعیت جهان پس از حضرت مهدي (علیه السلام) بر نیکبختی است و جانشینان آن حضرت از بین رجعت کنندگان خواهند بود.
یکی از باورهاي ژرف میان شیعیان، باور به زنده شدن دو گروه از مؤمنان خالص و کافران خالص و حکومت برخی از رجعت کنندگان مؤمن است. البته چگونگی این حکومت به روشنی بیان نشده است. کسانی که بر این دیدگاهند، افزون بر دلیل هاي فراوانی که از آیه ها و روایت ها ارائه می کنند بر این باورند روایاتی که می گوید هرگز زمین از حجت خالی نخواهد ماند، جهان پس از حضرت مهدي (علیه السلام) را ناگزیر به دو گونه تصویر خواهد کرد:

الف. بی درنگ، قیامت بر پا شود.
ب. حجت هایی از طرف پروردگار واسطۀ فیض باشند. از آنجا که شمار امامان، به تصریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) بیش از
دوازده نفر نخواهند بود، پس کسانی که بر مردم حکومت خواهند کرد، همانا امامان (علیهم السلام) هستند.
2. جهان پس از حضرت مهدي (علیه السلام) همواره با حکومت دوازده مهدي اداره خواهد شد.

شیخ طوسی با ذکر سند از امام علی (علیه السلام) نقل کرده که در شبی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رحلت کرد، مطالبی را به ایشان املا نموده که در آن پس از اشاره به امامان دوازده گانه، آنگاه که به آخرین پیشوا رسید، چنین فرمود:
پس آنگاه که حضرتش [امام حسن عسکري (علیه السلام)] را هنگام وفات فرا رسید، پس آن [امر امامت] را به فرزندش محمد تسلیم می کند. ایشان دوازده امام هستند. بعد از او، دوازده مهدي خواهد بود. (1)
ابوبصیر گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم از پدر شما شنیدم فرمود پس از قائم دوازده مهدي خواهد بود. امام صادق(علیه السلام) فرمود:
همانا فرمود: دوازده مهدي و نفرمود: دوازده امام و لکن ایشان گروهی از شیعیان ما هستند که مردم را به دوستی ما و شناخت حق ما دعوت می کنند. (2)
آن حضرت به ابوحمزه نیز فرمود:
اي ابوحمزه! همانا پس از قائم، یازده مهدي از ما از فرزندان حسین خواهد بود. (3)
3. در جهان پس از آن حضرت، تا برپایی قیامت، حکومت فقط در دست اولیاي الهی خواهد بود. دلیل این دیدگاه، روایتی است که خداوند متعال شب معراج به رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود:
…پس هر آینه او را به سپاهیان خویش یاري خواهم کرد و او را به فرشتگان خویش کمک خواهم نمود، تا آن که دعوتم برتري یابد و آفریدگان بر یکتا پرستی ام گرد آیند. آنگاه پادشاهی او را ادامه خواهم داد و تا قیامت اولیایم چنین خواهند کرد. (4)
4. جهان پس از حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به دست یکی از اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) اداره خواهد شد. جابر بن یزید جعفی گوید: از امام باقر (علیه السلام) شنیدم فرمود:
و به خدا سوگند! هر آینه مردي از ما اهل بیت مدت 309 سال حکومت خواهد کرد. (5)… جابر می گوید عرض کردم « این چه زمانی خواهد بود؟ » آن حضرت فرمود: «پس از رحلت قائم».
5. روایاتی است که بدون اشاره به وضعیت جهان و جانشین حضرت مهدي (علیه السلام) آن را فقط در آگاهی خداوند متعال
دانسته است. (6)
همان گونه که دیده شد، چهار دیدگاه اخیر، نه فقط مخالفتی با دیدگاه نخست ندارد، بلکه می تواند به نوعی در تأیید دیدگاه
نخست باشد.

دو. دیدگاه اهل سنّت

بسیاري از اهل سنّت بر این باورند که پس از وفات مهدي (علیه السلام) هیچ خیري در زندگی نخواهد بود ( 7) و دنیا به صورت هرج و مرج تا قیامت ادامه خواهد داشت. (8)
در کتاب البرهان فی علامات مهدي آخرالزمان بابی با عنوان «فی موت المهدي (علیه السلام) و ذکر احوال تقع بعده» سامان یافته است که در آن، چگونگی وفات آن حضرت و رخدادهایی که پس از او پدید خواهد آمد، بیان شده است و در روایاتی سخن از فتنه ها و شرها پس از درگذشت آن حضرت به میان آورده است. (9)
در عقد الدرر نیز روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به نقل از ابوسعید خدري آمده که پایان آن چنین است:
«حکومت مهدي [همچنان تا هفت یا هشت یا نه سال ادامه خواهد یافت سپس هیچ خیري در زندگی پس از او نیست » (10)
ناگفته نماند آنچه در آیات قرآن آمده است، مبنی بر این که در آستانۀ برپایی قیامت همه چیز نابود و منهدم می شود، (11)
مقصود زمان پیوسته به برپایی قیامت است.




فرهنگ نامه مهدویت: خدامراد سلیمیان

(از همین نویسنده بخوانید: بازگشت به دنیا در پایان تاریخ)