قاعده لطف از قواعد كلامى است كه متكلمان به آن، بر وجود و لزوم معصوم استدلال مى كنند.
و اين بدان معنى است كه خداوند، زمينه نزديكى انسان به طاعت و دورى او را از معصيت، فراهم مى كند، اما نه به گونه اى كه به حد اجبار برسد.
شيخ مفيد در پاسخ از اين پرسش كه دليل بر وجود امام زمان ارواحنا له الفداء چيست؟ به قاعده لطف استناد مى كند و مى نويسد: وجود امام معصوم و حجت حق، در هر زمان لازم و اين وجود معصوم، لطف است و لطف، هميشه بر خدا لازم است. [1]
خواجه نصيرالدين طوسي در اول بحث امامت تجريد الاعتقاد، (ص 222)مى نويسد : نزد عقلا، معلوم است كه انحصار لطف الهى در تعيين امام است. وجود امام لطف الهي و تصرف او در مسائل اجتماعي ، لطفى ديگر و غيبت امام، مربوط به ما مى شود. [2]
پس وجود امام لطف است سيد مرتضى در رساله غيبت مى گويد: وجود حضرت در پرده غيب نيز لطف است زيرا شيعيان با اعتقاد به وجود حضرت ... در ارتكاب كار زشت، هراسى از حضرت دارند. [3]
وجود امام، لطف است و تصرف او در امور، لطف ديگر، خداوند به ايجاد امام، به لطف خود جامه عمل پوشاند و فردى را كه براى اداره جامعه لازم است آفريد و حجت را بر مردم تمام كرد، تا اگر شايسته بودند، از وجودش بهره ببرند و بسط يد امام، لطف ديگرى است كه به كوشش ما مربوط مى شود . تقويت قدرت امام در مواردى، در توان ماست. بنابراين، ما مكلف به آن هستيم و قدرت نداشتن امام را بايد از چشم خود ببينيم. [4]
[1] مصنفات شيخ مفيد ج 1، چاپ كنگره هزاره شيخ مفيد.
[2] چشم به را ه مهدى پاورقى ص 80.
[3] رسائل الشريف المرتضى ج2 ص 299، به نقل از چشم براه مهدى ص 80.
